“Maalesef faktoring maliyetlerini daha fazla taşıyacak gücümüz kalmadı ve konkordato ilan etmek zorunda kaldık. Türkiye’de hiç üretimi olmayan iki stratejik ilacı üretmeyi başardık. İşletme sermayesine ulaşabilmek de çok önemli. Daha önce küçülmeye çalışarak zaman kazanmış olsak da buraya kadarmış. Konkordatonun, borcumuzun çok çok üzerinde değeri olan mülkü değer kaybettirmeden satabilmek için alındığı malumdur. Ancak, maalesef artık Arven İlaç satılmak durumunda.”
İlaç gibi zor bir sektörde Türkiye’ye yatırım olsun diye çırpınırken Töksöz konkordatodan, şirketinin satılmak zorunda olduğundan bahsediyordu.
Ahmet Toksöz - Zafer Toksöz
AİLE VARLIKLI AMA
Dün Zafer Toksöz, bu kez Nasıl Bir Ekonomi’de Vahap Munyar’a konuştu. Sözlerinde bir bölüme çok takıldım. Aynen aktarıyorum:
“Bu yatırımlara elbette bankalara güvenerek girmedik. O zaman aile varlıkları var diye girdik. Ancak, tüm aile varlıkları 2016’da anneme geçti. 2021’de annem vefat etti. O varlıkların bölünmesine Ahmet Toksöz engel koydu. Benim bankalara kızgınlığım kredi vermemelerinden değil. Zaten mecbur da değiller. İster verirler, ister vermezler. Ama zamanında verdiğim ipotekleri Ahmet Toksöz’ün şirketine devrettiler. Karşılığında da ondan teminat almışlar.”
Bankalar birinin verdiği ipoteği bir başkasına, vade vs yasal süreç tamamlanmadan, habersiz devredebilir mi? Durumu anlamak için araştırdığımda çok şaşırdım. Yapmışlar. Bakın süreç nasıl işlemiş:
- 2019 yılında Ahmet ve Zafer Toksöz tüm grubun borçları için bankalarla yapılandırmaya gitmiş. Teminat olarak gayrimenkullerini ve şirket hisselerini ipotek olarak vermişler.
- 2020 yılının Mart ayında Sanovel’in yüzde 30 hissesini iki kardeş 200 milyon dolara satmışlar. Bankalara olan borcun büyük kısmı kapanmış.
- Ağustos 2020’de iki kardeş kendilerine ait şirketleri aralarında paylaşarak işlerini ayrılmışlar.
- 2021’in nisan ayında anneleri vefat etmiş. Sözleşmeye göre, anneden kalan nakit ve gayrimenkul mirası ile bankalara kalan borcun kapatılması gerekiyormuş.
- Ahmet Toksöz annenin vefatından hemen sonra, miras paylaşımını beklemeden elindeki Tadelle, Sagra, Sarelle markalarını ve Ordu’daki fabrikasını satmış.
- Elde ettiği yüksek gelir sayesinde kardeşinin payına düşen de dahil bankalara olan tüm borcu kapatmış.
KREDİ ALMASI İMKÂNSIZ
İşte en kritik nokta burası. “Kardeşinin de 150 milyon lirayı bulan borcunu kapatmış. Ne var bunda” diye düşünebilirsiniz. Ancak madalyonun öbür yüzünde başka bir durum var. Gelin devam edelim:
- Ağabey Toksöz kardeşinin borcunu kapatmasına karşılık bankalardaki kardeşine ait tüm ipotekleri kendi üzerine almış.
- Kardeşinin payına düşen 150 milyon liralık borç ödemesine karşın değeri yaklaşık 15 milyar TL’yi bulan ipoteğe sahip olmuş.
- Ahmet Toksöz bu ipotekler sayesinde kardeşinin bugüne kadar gayrimenkul satışlarına engel olduğu gibi bankalardan kredi almasını da imkânsız hale getirmiş.
- Ağabey imza vermediği için kardeş Zafer Toksöz annelerinden kalan nakit mirası da bankalardan tahsil edememiş.
- Parasını tahsil edebilse bir bölümü ile hem ağabeyine hem de piyasaya olan borcunu kapatacak. Ama ne mümkün. Nedense ağabey hep zorluk çıkarmış.
ROLLER DEĞİŞİRDİ
Şimdi benim anlamakta güçlük çektiğim nokta şu. Eğer Zafer Toksöz erken davranıp elindeki herhangi bir varlığın satışını yapsaydı ve bankalara olan borcu ağabeyinden önce kapatsaydı, şimdi roller değişmiş olacaktı. Yani Zafer Toksöz de ağabeyinin tüm ticari faaliyetlerini kilitleyebilecekti. Böyle bir mekanizmanın olması özellikle bu tür anlaşmazlıklar için büyük bir sorun. Umarım bu konuda en kısa sürede bir hukuki düzenleme yapılır.
Ayrıca bankalar güven tesis eden ve güvene dayalı teminat alan kurumlardır. Emaneten aldıkları ipotekleri, bu kadar kolay bir şekilde, banka dışı kişilere nasıl devrettiklerini de anlamakta güçlük çekiyorum.
‘Varlık içinde yokluk’ derler ya... Zafer Toksöz’ün yaşadığı süreç tam da bu. Kardeş Toksöz’ün konkordatoya yansıyan borcunun kat be kat üzerinde miras alacağı olduğu ifade ediliyor. Ağabey ile kardeşin anlaşmazlık nedeni neydi bilmiyorum ama bu şirketler kolay var olmuyor. Bu kadar basit nedenlerle batmasını seyretmek çok üzücü.